…..MNAWACHOSHA MAGOLIKIPA, NA LAANA HII ITAWATAFUNA…….

Priva, ABIUD

Kijiweni kwetu…

Kuna baadhi ya mambo huwa yananitatiza sana, jambo la kwanza ni vita kati ya washambualiaji na makipa na mara nyingi mshindi anaibuka kuwa mshambualiaji. Kuna wakati nawaza marefa  wanapenda kuona magoli sana yakifungwa bila kujali uhalali wake? Waamuzi wengi duniani wameonekana kuwa wauwaji zaidi kuliko kuokoa. Marefa hawa wamekuwa wakirahisisha michezo ili kuwaondolea ugumu. Mwamuzi anaweza akafanya kwa makusudi kabisa maamuzi yatakayoibeba timu Fulani, sio kwamba anaipenda la hasha, lengo lake ni kuharibu timu moja ili kupunguza kasi ya mchezo na kufanya iwe rahisi kwake. Mchezo unapokuwa wa kasi au unapokuwa mgumu waamuzi huwa wanatafuta mlango wa nyuma. Kwa mfano rudia kuangalia magoli ya mchezo kati ya Barcelona dhidi ya PSG na mchezo kati ya Madrid dhidi ya Buyern Munichen. Kisha angalia mchezo wa Man Utd dhidi ya West ham, pia jikukumbushe mchezo wa Man city dhidi ya Middlesbrough na mchezo wa Man utd dhidi ya Swansea. Maamuzi ya waamuzi yamekuwa mzigo mkubwa kwa walinda mlango.

 

Magolikipa wamekosa thamani kubwa uwanjani. Kipa wa Real Madrid anaweza akaokoa mpira mmoja ambao kama ungeingia golini basi ingeitoa Madrid mchezoni, lakini dunia isimtazame hata kidogo, ila goli atakalo funga Cristiano Ronaldo dakika ya 88 hata kama ni la kusawazisha litamweka kwenye ukurasa wa mwanzo wa kila gazeti. Magolikipa mara nyingi wamekuwa ndiyo wanashikilia matokeo ya timu, lakini hata afanye jambo gani hakuna anayemkumbuka kama mshambuliaji atafunga goli la muhimu. Nataka nijaribu kusema kitu Fulani, kuwa kosa moja la goli kipa linaweza kuigharimu timu nzima na likaharibu mipango yote ya timu hata ile mipango iliyopangwa kwa mwaka mzima. kwa hiyo kipa ni mtu muhimu sana na anapaswa kuangaliwa kwa kina.

 

Pia jitihada kidogo tu ya goli kipa inaweza ikaleta furaha ya mashabiki na timu kwa ujumla, lakini jitihada ile itaondolewa na goli la kichwa ambalo litafungwa hata na beki ilimradi tu liwe goli la ushindi au kusawazisha. Magolikipa wamekuwa na kazi ngumu sana magolini lakini marefa wanatumia silaha ya namna ya kuwalinda kuwachinjia mbali. Oliver Khan aliwahi kusema kuwa golikipa ni kujitia uchizi, yaani ni kuruhusu watu wakupigie mashuti makali kwa nguvu zao zote na kuanza kujisifia kuwa wamefanya jambo kubwa. usidhani kama kupigiwa mashuti kama yale na kuyapangua ni jambo la kawaida, tena magolikipa huwa hata hawapewi nafasi kwenye tuzo mbalimbali kwa kuwa mchango wao unaonekana wa kawaida

Uzembe wa marefa katika kuamua offside, uzembe wa marefarii juu ya suala la mchezaji wa mwisho n.k umeathiri kwa kiasi kikubwa ufanisi mzuri wa magolikipa. mara nyingi marefa wamekuwa wakidanganywa na washambuliaji kwa kujirusha mikononi mwa magolikipa kwa lengo la kupata penati. Tuanzie tu suala la Suarez kujirusha kwa makusudi kwenye mchezo wao dhidi ya PSG, mshambualiaji anapotafuta penati kwa makusudi hali hii inampa golikipa wakati mgumu wa kuchomoa mkwaju huo wa penati, hii inamuingiza kipa katika mazingira magumu ambayo hata huenda hakushiriki. Kama goli kipa akimgusa tu kwa bahati mbaya mchezaji wa mwisho anapewa kadi nyekundu, na penati juu, je kwanini mshambualiaji anyejirusha mbela ya golikipa kwa lengo la kudanganya ili kipa apewe redi kadi na penati kwanini wasipewe kadi nyekundu pia? Kwa sababu lengo lake ni baya kwanini hawa watu waachwe uwanjani? Bianafsi yangu FIFA wanapaswa watueleze nini hasa maana ya kadi nyekundu na nini hasa maana ya penati na tafsiri sahihi ya mchezaji wa mwisho ni ipi.

FIFA inaamiini kuwa madhara ya mikono ya golikipa kumgusa mshambuliaji hata kwa bahati mbaya ni makubwa mno kiasi kwamba anastahiki kadi nyekundu. Je madhara ya mshambualiaji anayedanganya ili kipa apewe kadi nyekundu na apate penati hili nalo limekaaje? Je ni kwamba FIFA haithamini umuhimu wa magolikipa uwanjani? 

Mfano mnamo mwaka 2005 Jens Lehman kutolewa kwa kadi nyekundu dhidi ya Barcelona, bila kusahau Wojciech Szczęsny wa arsenal kutolewa kwa kadi nyekundu dhidi ya Buyern robo fainali ya UEFA. Haya ni mambo ambao yanaleta ukakasi Fulani hivi kwenye taaluma hii ya uamuzi. Rashford alimdanganya mwamuzi kwenye mchezo dhidi ya Swansea kwa kujirusha kwenye mikono ya golikipa. Maamuzi yale yailigharimu Swansea na yalimgharimu golikipa wa Swansea maana alikuwa na kibarua kigumu cha kuzuia goli lile peke yake. Mwamuzi Jon Moss alidanganywa na Delle Alli aliyejirusha na mwamuzi akamzawadiwa penati bila kujali kuwa alli alidanganya. Kuna makosa ya ajabu yanafanyika uwanjani lakini waamuzi wamekuwa wakiyafumbia macho kana kwamba sio kosa la adhabu ila kosa ni kwa magolikipa tu. Mfano mwepesi, wakati wa mchezo wa Man utd dhidi ya Everton, Marcos Rojo alicheza faulo kwa Gueye faulo ambayo ilistahiki adhabu ya kadi nyekundu cha ajabu mwamuzi hakuona lile. 

Mimi sikatai kama waamuzi ni wanadamu, wanafanya makosa sawa, kuwa mwamuzi ni sawa na mwanadamu kuingia kwenye kundi la mbwa wanaopigania nyama, shida inakuja kuwa wanadamu hawa nao wanashikwa na tama wanapigania nyama ile ile. Unapokuwa mwamuzi mimi naamin kuwa ule mchezo unapaswa uuchukulie kama mchezo wa fainali hata kama ni mechi ya ufunguzi. Waamuzi wengi wanasahau majukumu yao na wanaweka hisia mbele.

Kwa mfano Mike olive, kwenye mchezo wa Chelsea dhidi ya Man Utd kwenye kombe la FA, baada ya kuona Eden Hazard amechezewa faulo mbili tatu, kitendo kile kilimkera sana, alishindwa kutambua kuwa mchezo ule ni wa mahasimu, unatumia nguvu nyingi na hisia, na yeye ndiye aliyekuwa na jukumu la kuwatuliza wachezaji. Muda mfupi kidogo alimweleza nahodha wa Man utd kuwa, mchezaji yoyote atakaemchezea Hazard faulo ya aina yoyote kuanzia muda ule basi angepewa kadi ya manjano. Ndani ya sekunde kadhaa dhahama ile iliyojawa na hasira ndani ya Olive ilimwangukia Herrera, Olive hakujali kama sekunde kadhaa zilizopita alishampatia kadi ya kwanza Herrera. Hii inaashiria nini? Kwamba waamuzi wengi wamekuwa wakiongozwa na hisia zao zaidi kuliko taaluma. Olive alitaka kumaliza mchezo mapema, kila mtu aliyekuwa uwanjan alijiuliza je faulo ya Herrera ilistahili kumpeleka nje?  mwamuzi alishindwa kweli kumpa onyo la mwisho Herrera? Binafsi naamini FIFA wanapaswa wakae chini upya kujadili suala la kadi nyekundu hasa kwa magolikipa na suala la wachezaji kujirusha na pia kadi nyekundu zimekuwa nyepesi mno. Suala la offiside sina tatizo nalo maana najua ni mjaddala ambalo unakuna vichwa vya wengi. Nadhani shida kubwa ipo kwenye tafsiri sahihi ya mchezaji wa mwisho ni nan hasa? 

Sheria ya FIFA inaonekana kutokuamini kuwa kipa nae ni mchezaji. Kwa mfano kama mshambuliaji amebakiwa na beki mmoja Yule beki atahesabika kuwa ndo mchezaji wa mwisho hivyo akimgusa kwa bahati mbaya au makusudi anapewa kadi nyekundi. Maana yake golikipa hapo hahesabiwi kama ni mchezaji yaani ni kama golini pako wazi. Lakini hapo hapo kama mshambuliaji Yule atafanikiwa kumpita Yule beki ambaye FIFA inamtambua kama mtu wa mwisho, maana yake atakutana na golikipa, cha ajabu sheria ya FIFA hao hapo inabadilika na kumfanya Yule golikipa kuwa mtu wa mwisho ikiwa awali haikumtambua kama mtu wa mwisho. Na endapo akimgusa kwa bahati mbaya au makusudi atahukumiwa kama mtu wa mwisho na atapewa kadi nyekundu. Sasa swali linakuja nani hasa mtu wa mwisho? Maana mshambuliaji anakuwa na nafasi kubwa zaidi kuwa akiguswa na yoyote Yule kati ya beki wa mwisho au golikipa wote hao wanahesabika kuwa mtu wa mwisho. Mimi naamin kuwa golikipa ana nafasi yake uwanjani, na hamaaniisha kuwa kila mshambuliaji anapompita beki basi ataenda kufunga tu kirahisi. Golikipa wasingekuwa watu wa mwisho basi tulitegemea mpira wa mguu uwe na magoli mengi kama mpira wa kikapu.

Ushauri wa wangu ni nini?

Beki akimgusa mtu kwa bahati mbaya hata kama ni mtu wa mwisho kadi nyekundu isitumike kwa sababu hata kipa ana nafasi yake kubwa tu uwanjan. Naamini adhabu ya penati au kadi ya manjano ni sahihi kabisa hasa pale beki anapocheza faulo ndani ya boksi ikiwa faulo ile haikuwa na dhamira mbaya na ikiwezekana kama faulo ile ni ya kawaida au ya bahati mbaya na aliyecheza faulo ile tayari ana kadi njano basi hekima ya Pelluge Colina itumike. Kwanini nasema kadi nyekundu isihusike? Kwanza kama Yule mchezaji alikuwa na nafasi ya kufunga basi kuna mawili? Akose au afunge. Kitendo cha yeye kupewa penati basi ni nafasi tosha ya yeye kufunga kwa sababu anakuwa yeye mwenyewe na golikipa tena akiwa na uhuru mkubwa zaidi tofauti na hapo awali. Tunaamini kuwa penati ni asilimia 80 kwa mpigaji kufunga kukosa ni bahati mbaya au uzembe.  mara nyingi magolikipa hawana chakupoteza kwenye penati ni maamuzi ya mpigaji tu.

Mpigaji wa penati huwa anapewa nafasi ya pili  tena akiwa huru, tena akiwa na golikipa mwenyewe. Akiwa na nafasi ya kuchagua wapi pakupiga na apige vipi tofauti na awali alipokuwa akikabwa na beki tena akiwa katika kasi ambayo ingemnyima uhuru wa kupiga atakavyo. Mzigo huu wa kadi nyekundu na penati unamwendea golikipa na anakuwa na wakati mgumu kwa makosa ya beki wake au makosa ya refa au kwa bahati mbaya au udanganyifu wa mshambuliaji. Hivyo basi FIFA wajifunze kupitia uongo wa neymar na wa Suarez kwenye mchezo dhidi ya PSG ambako mizigo ya udanganyifu ilimwelekea golikipa bila kujali uongo wa mshambuliaji.

Je kadi nyekundu iondolewe kwa mtu wa Mwisho?

Mimi siamini kama kadi nyekundu inahusiana sana kumzuia mtu kufunga au la. Mimi naamini kuwa kadi nyekundu ipo kwa ajili ya dhamira mbaya ya mchezaji ambayo husababisha madhara makubwa kwa mchezaji aliyechezewa. 

Kwa mtazamo wangu kadi nyekundu haipo kwa mchezaji tu anayezuia goli ila dhamira mbaya. Hivyo kadi nyekundu itolewe tu pale dhamira ya mchezaji inapokuwa mbaya. Kadi nyekundu itolewe bila kujali kama ni mtu wa mwisho au lah, yaani itolewe tu kama kawaida. Kama faulo ya mtu wa mwisho itakuwa na dhamira mbaya au kama itakuwa rafu mbaga basi itolewe lakini kama alikuwa katika harakati za kumzuia kufunga asipewe kadi nyekundu kwa sababu ndiyo kazi yake. ikumbukwe mpira wa miguu sio pulitebo useme watu wasigusane, mfano tu kumbuka mchezo wa Buyern Dhidi ya Arsenal? nilishangazwa sana na maamuzi ya refa kwa kumtoa Coshienly kwa kadi ya pili ya njano. Kazi ya beki ni kuzuia magoli, yaani ni kama mpira wa miguu haipaswa watu kukabana yaan hawapaswi kugusana kabisa. kadi nyekundu isitolewe tu eti kisa ni mtu wa mwisho, ila itolewe kwa sababu faulo ni mbaya  na alidhamiria kwa makusudi kabisa. kadi isitolewe eti kisa yule beki ni wa mwisho kwa sababu tayari kuna mtu mwingine golini ambaye anaweza kuzuia hivyo beki asihesabiwe kama ni mtu wa mwisho ila wapewe kadi nyekundu kwa makosa yao na sio sheria ya mtu wa mwisho. Kingine kama faulo amecheza goli kipa kwa bahati mbaya basi itolewe penati tu, ila kama amecheza faulo ya kawaida nje ya boksi la penati itolewe kadi ya nyekundu kwa sababu hiyo ni dhamira mbaya na golini hamna mtu hivyo tunaweza kusema Yule ni mtu wa mwisho na golini hakukuwa na mtu hivyo ni rahisi kwa mfungaji kufunga. Ila kama ni ndani ya boksi penati na ni faulo ya kawaida ukiachilia ule upuuz wa mtu kujitega kwenye miguu ya kipa itolewe kadi ya njano kwa goli kipa na penati kwa kuwa lile ni eneo sahihi la goli kipa. Kwanini nasema hivyo? Lengo langu tafsiri ya mtu wa mwisho, ni kwamba lazima golini asiwepo mtu kabisa ili uwezekano mkubwa wa mshambuliaji kufunga uwe asilimia 88 na sio 50 kwa 50, tofauti na hapo tafsiri ya mtu wa mwisho itakuwa na mkanganyiko mkubwa.